Sınırda Kişilik Bozukluğu (Borderline Personality Disorder)

Sınırda Kişilik Bozukluğu, duygusal istikrarsızlık, aşırı duygusal tepkiler ve kişilerarası ilişkilerde zorluklar gibi belirtiler gösteren ciddi bir ruhsal hastalıktır. Genellikle öz yıkıcı davranışlar veya aşırı eylemlerle birlikte görülür. Hadi gelin, sınırda kişilik bozukluğunun belirtilerinden, ortaya çıkış nedenlerine, tedavi yöntemlerine ve önlem alma yollarına kadar kapsamlı bir şekilde bilgi edinelim.

Sınırda Kişilik Bozukluğu Nedir?

Sınırda Kişilik Bozukluğu (Borderline Personality Disorder), duygusal istikrarsızlık, kişilerarası ilişkilerde ciddi zorluklar ve öz kimlik karmaşası gibi temel belirtiler gösteren ciddi bir ruhsal hastalıktır. 'Sınırda' terimi, bu bozukluğun nevroz ve psikoz arasında bir yerde olduğunu ifade etmek için kullanılmıştır.

Sınırda Kişilik Bozukluğunun Nedenleri

Sınırda kişilik bozukluğunun ortaya çıkış nedenleri tam olarak açıklığa kavuşturulmamış olsa da, aşağıdaki faktörlerin bir arada etkileşim içinde olduğuna inanılmaktadır.

● Genetik yatkınlık: Bazı araştırmalar biyolojik faktörlerin etkilerini ortaya koymuştur.

● Gelişimin erken dönemlerinde anne-baba-çocuk ilişkisinin istikrarsızlığı: Çocukluk döneminde ebeveynler veya ana bakım verenlerle istikrarsız bir ilişki içinde olmak bu bozukluğun gelişimine yol açabilir.

● İstismar veya ihmal deneyimleri: Çocukluk döneminde fiziksel, duygusal veya cinsel istismara veya ihmale maruz kalma riski yüksektir.

● Beyin yapısı ve işlevlerindeki anormallikler: Bazı beyin bölgelerinin normal insanlara kıyasla farklı şekilde çalıştığı düşünülmektedir.

Sınırda Kişilik Bozukluğunun Başlıca Belirtileri

1. Duygusal İstiksarsızlık ve Aşırı Duygusal Tepkiler

Sınırda kişilik bozukluğu olan kişilerde ruh hali değişimleri çok şiddetli ve tahmin edilemezdir. Duruma bağlı olarak mutluluktan öfkeye veya umutsuzluğa hızla geçebilirler. Bu tür aşırı ruh hali değişimleri birkaç saatten birkaç güne kadar sürebilir.

Kişiler sık sık dürtüsel ve öz yıkıcı davranışlar sergiler; aşırı yemek yeme, alkol ve madde kullanımı, tehlikeli sürüş gibi. Ayrıca intihar girişiminde bulunma oranları normal nüfusa göre çok daha yüksektir.

2. Kişilerarası İlişkilerde Zorluklar ve Yakın İlişkilerden Korku

Sınırda kişilik bozukluğu olan kişiler başkalarıyla yakın ilişkiler kurmak isterler ancak aynı zamanda yakın ilişkilerde terk edilmekten aşırı korkarlar. Bu nedenle bazen aşırı bağımlı olabilirler, ancak bazen de reddedip saldırganlaşabilirler ve kişilerarası ilişkilerinde birçok karmaşa ve zorluk yaşarlar.

İnsanları tamamen ya da hiç olarak algılayan ikili düşünme tarzı hakimdir ve birini idealize ederken, küçük bir hata sonucunda tamamen değersizleştirip reddedebilirler. Bu nedenle ilişkileri aşırı ve istikrarsızdır.

3. Öz Kimlik Karmaşası

Sınırda kişilik bozukluğu olan kişiler kim olduklarını, ne istediklerini tam olarak bilmezler. Öz kavramları oldukça karışıktır ve tutarsızdır. Bu nedenle kronik bir boşluk hissiyle boğuşurlar ve durumlarına bağlı olarak değer yargıları, ilgi alanları ve görüşleri sık sık değişir. Gün içinde bile öz imajları aşırı derecede değişebilir.

Sınırda Kişilik Bozukluğunun Tedavisi

Sadece ilaç tedavisiyle sınırda kişilik bozukluğunun temel nedenini tedavi etmek zordur. Şu anda en etkili tedavi yöntemi psikoterapi ve bilişsel davranışçı terapiyi bir arada kullanmaktır.

1. Diyalektik Davranışçı Terapi (DBT)

Duygu düzenleme, kişilerarası ilişki becerileri ve farkındalık meditasyonu gibi eğitimlerle sınırda kişilik bozukluğunun belirtileriyle başa çıkılmasına yardımcı olur. Dürtüsellik ve öz zarar verme davranışlarının azaltılmasında oldukça etkilidir.

2. Şema Terapisi

Çocukluk döneminde ebeveyn sevgisinin eksikliğinden kaynaklanan duygusal yaraları 'yeniden ebeveynleştirme' yoluyla iyileştiren bir tedavi yöntemidir. İçsel çocuğa ebeveynlik rolü sağlayarak duygusal olarak destek olur.

3. Geleneksel Psikodinamik Terapi

Bilinçaltındaki çatışma faktörlerini analiz ederek benliği bütünleştiren uzun süreli bir tedavi yöntemidir.

Aile üyeleri, partnerler gibi hasta çevresindeki kişiler de hastayı anlayarak ve uygun şekilde yanıt vererek tedaviye katkıda bulunabilirler.

Önlem Alma ve Hasta Yakınlarına Yardımcı Olma Yolları

Sınırda kişilik bozukluğu konusunda sürekli araştırmaların yapılması ve çocukluk dönemi travmalarının önlenmesi ve sağlıklı bir yetiştirme ortamının oluşturulması önemlidir.

Hastaya yardımcı olan aile bireyleri ve yakın çevresi, hastanın aşırı davranışlarına kapılmadan tutarlı bir tavırla yaklaşmalıdır; kabullenme ve empati önemlidir ancak aynı zamanda net sınırlar koymak da gereklidir.

Hastanın öz yıkıcı davranışları veya intihar riski varsa uzman desteği alınmalıdır. Çünkü sınırda kişilik bozukluğu, uzman tedavisi olmadan iyileşmesi zor olan ciddi bir hastalıktır.

Sonuç

Sınırda kişilik bozukluğu, duygusal iniş çıkışlar, öz kimlik karmaşası ve kişilerarası ilişkilerdeki sorunlar nedeniyle hem hasta hem de çevresindeki kişiler için zorlu bir hastalıktır. Ancak uzman tedavisi, toplumsal ilgi ve aile desteğiyle belirtiler azalabilir ve sağlıklı bir yaşam sürmek mümkün olabilir. Anlayış ve hoşgörüyle sınırda kişilik bozukluğu olan kişilerin istikrar kazanmalarına ve topluma uyum sağlamalarına yardımcı olmalıyız.