Rối loạn nhân cách ranh giới là một rối loạn tâm thần nghiêm trọng được đặc trưng bởi sự bất ổn về cảm xúc, tương tác cảm xúc cực đoan và khó khăn trong các mối quan hệ. Hành vi tự hủy hoại hoặc các lựa chọn cực đoan thường đi kèm, hãy cùng tìm hiểu thông tin tổng quan về rối loạn nhân cách ranh giới, từ các triệu chứng cụ thể đến nguyên nhân, phương pháp điều trị và cách phòng ngừa.

Rối loạn nhân cách ranh giới là gì?

Rối loạn nhân cách ranh giới (Borderline Personality Disorder) là một rối loạn tâm thần nghiêm trọng với các triệu chứng chính là sự bất ổn về cảm xúc, khó khăn nghiêm trọng trong các mối quan hệ và sự rối loạn nhận thức bản thân. Thuật ngữ "ranh giới" bắt nguồn từ ý nghĩa của rối loạn này nằm ở ranh giới giữa chứng rối loạn thần kinh và chứng loạn thần.

Nguyên nhân của rối loạn nhân cách ranh giới

Nguyên nhân gây ra rối loạn nhân cách ranh giới chưa được làm sáng tỏ, nhưng được cho là do sự kết hợp của các yếu tố sau:

● Di truyền: Một số nghiên cứu đã phát hiện ra ảnh hưởng của các yếu tố sinh học.

● Mối quan hệ bất ổn giữa cha mẹ và con cái trong giai đoạn phát triển ban đầu: Phát triển trong thời thơ ấu với mối quan hệ bất ổn với cha mẹ hoặc người chăm sóc chính.

● Trải nghiệm bị lạm dụng hoặc bỏ rơi: Nhiều trường hợp bị lạm dụng về thể chất, tinh thần hoặc tình dục hoặc bị bỏ rơi trong thời thơ ấu.

● Rối loạn cấu trúc và chức năng não: Một số vùng não hoạt động khác biệt so với người bình thường.

Các triệu chứng chính của rối loạn nhân cách ranh giới

1. Bất ổn về cảm xúc và tương tác cảm xúc cực đoan

Những người mắc rối loạn nhân cách ranh giới thường có những thay đổi tâm trạng rất mạnh mẽ và khó dự đoán. Họ có thể chuyển từ hạnh phúc sang giận dữ hoặc tuyệt vọng bất cứ lúc nào. Những thay đổi cảm xúc cực đoan này có thể kéo dài từ vài giờ đến vài ngày.

Họ thường có những hành vi bốc đồng và tự hủy hoại, ví dụ như ăn uống quá độ, lạm dụng rượu và ma túy, lái xe liều lĩnh, v.v. Tỷ lệ cố gắng tự tử cũng cao hơn nhiều so với người bình thường.

2. Khó khăn trong các mối quan hệ và sợ hãi trong các mối quan hệ thân thiết

Những người mắc rối loạn nhân cách ranh giới muốn có mối quan hệ thân mật với người khác nhưng lại rất sợ bị bỏ rơi trong các mối quan hệ thân thiết. Vì vậy, đôi khi họ rất phụ thuộc nhưng lại từ chối và tấn công, dẫn đến nhiều sự nhầm lẫn và khó khăn trong các mối quan hệ.

Họ có cách suy nghĩ nhị phân mạnh mẽ, coi mọi thứ là tất cả hoặc không có gì, họ thần tượng hóa ai đó và sau đó hạ thấp họ hoàn toàn vì một lỗi nhỏ. Đặc điểm này khiến các mối quan hệ của họ trở nên cực đoan và bất ổn.

3. Rối loạn nhận thức bản thân

Những người mắc rối loạn nhân cách ranh giới không biết chắc chắn mình là ai, muốn gì. Họ có khái niệm về bản thân rất hỗn loạn và thiếu nhất quán. Do đó, họ phải chịu đựng nỗi trống rỗng mãn tính, giá trị, sở thích, ý kiến của họ thay đổi liên tục tùy theo hoàn cảnh. Họ thể hiện sự thay đổi cực đoan trong hình ảnh bản thân nhiều lần trong ngày.

Điều trị rối loạn nhân cách ranh giới

Chỉ điều trị bằng thuốc thôi không đủ để chữa khỏi nguyên nhân cơ bản của rối loạn nhân cách ranh giới. Phương pháp điều trị hiệu quả nhất hiện nay là kết hợp liệu pháp tâm lý và liệu pháp nhận thức hành vi.

1. Liệu pháp hành vi biện chứng (DBT)

Phương pháp này đào tạo các kỹ năng điều chỉnh cảm xúc, kỹ năng trong các mối quan hệ, thiền chánh niệm để giải quyết các triệu chứng ranh giới. DBT rất hiệu quả trong việc giảm bốc đồng và tự làm hại bản thân.

2. Liệu pháp schema

Đây là phương pháp điều trị chữa lành vết thương tinh thần do thiếu tình yêu của cha mẹ trong thời thơ ấu bằng cách "tái cha mẹ hóa". Nó cung cấp cho trẻ nội tâm vai trò của cha mẹ để nuôi dưỡng chúng về mặt cảm xúc.

3. Liệu pháp tâm lý truyền thống

Đây là một phương pháp điều trị dài hạn nhằm phân tích các yếu tố xung đột tiềm ẩn và tích hợp bản ngã.

Gia đình, bạn bè hoặc người yêu của bệnh nhân cũng có thể giúp ích cho việc điều trị bằng cách hiểu và phản ứng phù hợp với bệnh nhân.

Phòng ngừa và cách giúp đỡ bệnh nhân

Cần ưu tiên phòng ngừa chấn thương tâm lý thời thơ ấu và tạo dựng môi trường nuôi dưỡng lành mạnh bên cạnh việc nghiên cứu liên tục về rối loạn nhân cách ranh giới.

Gia đình và những người xung quanh bệnh nhân cần duy trì thái độ nhất quán đối với bệnh nhân, không bị lung lay bởi những hành vi cực đoan của họ. Sự chấp nhận và đồng cảm là rất quan trọng, nhưng đồng thời, việc thiết lập giới hạn một cách dứt khoát cũng rất cần thiết.

Nếu bệnh nhân có nguy cơ tự hủy hoại hoặc cố gắng tự tử, cần tìm sự trợ giúp chuyên nghiệp. Rối loạn nhân cách ranh giới là một bệnh nghiêm trọng, khó cải thiện nếu không có sự điều trị chuyên nghiệp.

Kết luận

Rối loạn nhân cách ranh giới là một căn bệnh gây khó khăn cho cả bệnh nhân và những người xung quanh do sự thay đổi tâm trạng, sự nhầm lẫn về bản thân và các vấn đề về mối quan hệ. Tuy nhiên, nếu được điều trị chuyên nghiệp, được xã hội quan tâm và được gia đình hỗ trợ, các triệu chứng có thể được cải thiện và bệnh nhân có thể sống một cuộc sống khỏe mạnh. Cần có sự thấu hiểu và bao dung để giúp những người mắc rối loạn nhân cách ranh giới ổn định và thích nghi tốt với xã hội.