Thế hệ Z là gì, Đặc điểm và Văn hóa của Thế hệ Z

Thế hệ Z là thế hệ đầu tiên lớn lên trong môi trường kỹ thuật số, quen thuộc với văn hóa smartphone và internet, còn được gọi là Generation Z / Gen-Z / Zoomer. Hãy cùng tìm hiểu những đặc điểm và văn hóa riêng biệt của thế hệ Z, bao gồm quan điểm cá nhân chủ nghĩa, quan niệm về đất nước, ý thức chính trị - xã hội và hành vi tiêu thụ phương tiện truyền thông.

※ Zoomer là từ lóng xuất hiện do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, khi mà học sinh phải học online thông qua ứng dụng Zoom

Thế hệ Z lớn lên cùng smartphone

Thế hệ Z bao gồm những người sinh ra từ giữa những năm 1990 đến năm 2010. Họ lớn lên trong môi trường smartphone và internet tốc độ cao phổ biến, do đó, họ rất thành thạo trong việc sử dụng công nghệ kỹ thuật số. Smartphone và mạng xã hội là cửa sổ cho thế hệ Z nhìn nhận thế giới, là kênh giao tiếp, là một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của họ.

Thế hệ Z được sinh ra và lớn lên trong môi trường tiếp xúc với các thiết bị kỹ thuật số và internet, vì vậy họ được gọi là thế hệ 'người bản địa kỹ thuật số (Digital Native)'. Họ sử dụng máy tính, smartphone, thiết bị và ứng dụng internet một cách tự nhiên, và dành nhiều thời gian hơn trong thế giới trực tuyến so với thế giới ngoại tuyến. Các nền tảng mạng xã hội như Youtube, Twitter, Instagram đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của thế hệ Z.

Quan điểm cá nhân chủ nghĩa của thế hệ Z

1. Tôn trọng cá tính và theo đuổi sự tự do

Thế hệ Z có quan điểm đề cao sự đa dạng và cá tính của mỗi cá nhân. Họ coi trọng việc thể hiện bản thân một cách tự do hơn là tuân theo những chuẩn mực đồng nhất. Trong công việc, sở thích và lối sống, họ đều muốn lựa chọn phù hợp với quan điểm cá nhân của mình.

2. Coi trọng sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống (Work-Life Balance)

Thế hệ Z coi trọng việc cân bằng giữa công việc và cuộc sống. Thay vì hy sinh cuộc sống cá nhân để đổi lấy tiền bạc và danh vọng, họ ưu tiên hạnh phúc và sự thỏa mãn hiện tại. So với các thế hệ trước, họ không quá quan tâm đến những giá trị truyền thống như kết hôn, sinh con, sở hữu nhà ở, và hướng đến lối sống tận hưởng hiện tại 'YOLO (You Only Live Once)'.

3. Tăng số lượng người theo đuổi phong cách FIRE (Financial Independence, Retire Early)

Ngược lại, một số người thuộc thế hệ Z được gọi là 'FIRE', với mục tiêu trở nên giàu có nhanh chóng và nghỉ hưu sớm. Họ tập trung vào việc tiết kiệm và đầu tư một cách cực đoan ngay từ khi còn trẻ để có thể tích lũy đủ tài sản để nghỉ hưu ở độ tuổi 30-40. Đây là một khía cạnh khác của thế hệ Z, khi họ lựa chọn sự tự do trong tương lai hơn là hạnh phúc hiện tại.

Quan niệm về đất nước dựa trên mối quan hệ hợp đồng

1. Nhà nước là một chủ thể có mối quan hệ hợp đồng bình đẳng

Thế hệ Z nhìn nhận nhà nước là một chủ thể có mối quan hệ hợp đồng bình đẳng với cá nhân. Nhà nước có nghĩa vụ bảo vệ quyền tự do và tài sản của cá nhân, và ngược lại, cá nhân cũng phải thực hiện các nghĩa vụ cơ bản để duy trì sự tồn tại của nhà nước.

2. Yêu cầu nhà nước phải áp đặt nghĩa vụ một cách hợp lý

Tuy nhiên, thế hệ Z có xu hướng phản đối việc nhà nước áp đặt nghĩa vụ một chiều và phi lý lên cá nhân. Họ đặt câu hỏi về việc nhà nước hạn chế quyền tự do của cá nhân mà không có sự bồi thường hợp lý, như trong trường hợp nghĩa vụ quân sự, các dự luật quy định, và yêu cầu nhà nước phải đưa ra lời giải thích hợp lý và sẵn sàng thỏa hiệp.

Ý thức chính trị - xã hội của thế hệ Z

1. Sự pha trộn giữa tư tưởng tiến bộ và bảo thủ

Xu hướng chính trị của thế hệ Z có sự khác biệt đôi chút giữa nam và nữ. Nam giới có xu hướng ủng hộ chủ nghĩa tự do kinh tế, chủ nghĩa năng lực và bảo thủ, trong khi nữ giới lại có cái nhìn tích cực hơn đối với chủ nghĩa tiến bộ và các vấn đề liên quan đến nữ quyền. Tuy nhiên, nhìn chung, thế hệ Z có quan điểm tự do và tỷ lệ người không thuộc đảng phái cũng khá cao.

2. Quan tâm đến nữ quyền và bình đẳng giới

Phụ nữ thuộc thế hệ Z, khác với phụ nữ ở các thế hệ trước, thể hiện sự quan tâm lớn đến phong trào nữ quyền và bình đẳng giới. Họ phản đối những quan điểm cực đoan của chủ nghĩa nữ quyền cấp tiến, nhưng lại ủng hộ việc giải quyết vấn đề phân biệt đối xử trong cuộc sống hàng ngày và thúc đẩy quyền của phụ nữ.

3. Xung đột giới tính và sự gia tăng của tầng lớp thờ ơ

Ngược lại, một số nam giới thuộc thế hệ Z lại phản đối phong trào nữ quyền quá mức và thể hiện thái độ bài nữ. Sự đối lập giữa hai thái cực dẫn đến sự gia tăng xung đột giới tính và cả tầng lớp thờ ơ. Hiện nay, cần phải có sự trao đổi và thống nhất về các giá trị tích hợp thế hệ và bình đẳng giới trong nội bộ thế hệ Z.

Hành vi tiêu thụ phương tiện truyền thông của thế hệ Z

1. Ưu tiên nội dung video và văn bản ngắn

Thế hệ Z thích tiếp thu thông tin qua video hoặc nội dung ngắn hơn là đọc những bài viết dài. Các nội dung video ngắn như Youtube, TikTok, Instagram Reels rất được ưa chuộng trong giới trẻ, và hiện tượng sử dụng sách nói thay vì đọc sách truyền thống cũng đang xuất hiện.

2. Sự gia tăng của người sáng tạo nội dung cá nhân

Thế hệ Z thích tạo ra các nội dung về sở thích và đam mê của mình và chia sẻ với cộng đồng trên không gian mạng. Hoạt động sáng tạo nội dung cá nhân đang phát triển mạnh mẽ trên các nền tảng 1 người như Youtube, Twitch.

Thế hệ Z vừa là người sản xuất nội dung vừa là người hâm mộ cuồng nhiệt. Họ theo dõi các kênh của những người sáng tạo nội dung mà họ yêu thích, tham gia vào các buổi phát sóng trực tiếp và tương tác tích cực. Văn hóa truyền thông cá nhân như vậy chính là một xu hướng mới mà thế hệ Z đang dẫn dắt.

3. Sử dụng mạng xã hội để chia sẻ thông tin và giao tiếp

Mạng xã hội là một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày và là công cụ giao tiếp của thế hệ Z. Họ sử dụng mạng xã hội để chia sẻ thông tin, bày tỏ quan điểm và tương tác tích cực với nhóm bạn bè cùng trang lứa. Họ chia sẻ xu hướng, sự kiện và meme (văn hóa internet) theo thời gian thực và hình thành ảnh hưởng.

4. Khả năng tiếp nhận thông tin chủ động

Thế hệ Z có khả năng tiếp thu và xử lý thông tin vượt trội. Trong môi trường kỹ thuật số với vô vàn thông tin, họ lựa chọn và tiêu thụ những nội dung phù hợp với sở thích và bộ lọc của bản thân. Đồng thời, họ không chỉ đơn thuần tiếp nhận thông tin mà còn tái diễn giải và tái tạo chúng theo cách riêng của mình.

Hiểu biết về thế hệ Z chính là hiểu biết về tương lai

Thế hệ Z là thế hệ đầu tiên lớn lên trong thế giới kỹ thuật số. Họ có quan điểm và văn hóa khác biệt so với các thế hệ trước, và điều này sẽ tác động mạnh mẽ đến toàn bộ xã hội trong tương lai. Tính cách cá nhân chủ nghĩa, quan điểm giải thể chủ nghĩa đối với nhà nước và uy quyền, ý thức chính trị - xã hội độc đáo, hành vi tiêu thụ phương tiện truyền thông mới... việc hiểu rõ những đặc điểm của thế hệ Z chính là cách nhìn nhận tương lai.

Việc nắm bắt và tiếp thu những làn sóng thay đổi mới do thế hệ Z dẫn dắt là điều quan trọng. Nếu không hiểu rõ quan điểm và lối sống của họ và không bắt kịp, chúng ta sẽ dễ bị tụt hậu so với nhịp độ phát triển của thời đại. Hiểu biết về thế hệ Z, thế hệ tương lai, chính là con đường ngắn nhất để chúng ta chủ động ứng phó với những thay đổi sắp tới.